Wereldburgerschap zijn wij als een anker dat verschillende vakken en leerlingen verbindt. We willen jongeren, onze leerlingen, engageren als kritische burger in de maatschappij. Leerlingen 6STW starten daarom een jaartraject op basis van de thema's in het metroplan Wereldburgerschapseducatie. Dit alles kadert binnen de mensenrechten. Het doel op zich is het doorleven van de thema’s en het niet zomaar aanbieden als leerstof. We vertrekken vanuit wat de leerlingen willen weten, wat hun vooroordelen en vragen zijn. De leerlingen organiseren op het eind van het schooljaar een festival om anderen te besmetten (ouders, externen, medeleerlingen). Het festival vullen zij in in samenwerking met maatschappij-kritische kunstenaars en verschillende leerkrachten.
We beperken ons niet alleen tot leren, we willen jongeren opvoeden tot burgers die weerbaar en kritisch zijn, mogelijkheden zien en vragen kunnen/durven stellen. Dit kan alleen maar door aangepaste begeleiding in hun persoonlijke groei. Als school vinden we het belangrijk dat we hierbij (leren) luisteren naar elkaar. Dat met focus op het groepsleven, de samenleving. Als school kiezen we voor deze manier van werken om zo een doorleefd wereldburgerschap voort te brengen. Dat zal het welzijn van de leerling op school bevorderen en hen aanzetten om steeds vragen te blijven stellen over wat leeft in de samenleving. Net daarom kiezen we ervoor om de leerlingen 6STW zelf een activiteit te laten organiseren zodat ze anderen (medeleerlingen, ouders, familie en leerkrachten) hierbij kunnen betrekken en mee engageren. Zij komen naar voor met hun eigen proces. Wij ondersteunen en coachen hen, echter staan de leerlingen aan het roer.
We willen door het aanbieden van dialoog de kans bieden de ruimte in te nemen en aan te geven wat zij belangrijk vinden, wat zij voor ogen zien en hoe ze het anders willen, wat ze onrechtvaardig vinden, wat ze hebben ontdekt. Om dit te bereiken starten we eerst met het verkennen van de thema’s en meningen, ideeën hierover in kaart te brengen, hierbij vragen te stellen, maar ook hun perspectief in vraag te stellen. En dit alles te delen met elkaar. Wij bieden vervolgens het kader aan en leerlingen worden van onderuit versterkt om plaats in te nemen, actie te ondernemen en gesprek te gaan met externen. Hierdoor zullen ze gesterkt worden om via verschillende manieren thema te verdiepen en in dialoog te gaan met anderen. Dit zal hun gevoel van invloed op klas-, school- en maatschappelijk niveau versterken. We doen dit door de sprekers, workshops, uitstappen en project (vertrekkende vanuit de stellingen binnen de thema’s) aan te bieden.
Vanuit deze opgedane ervaringen, kiezen de leerlingen zelf een onderwerp binnen een thema waarin ze zich verder zullen verdiepen. Ze onderzoeken dit onderwerp en gaan hiervoor in gesprek met een organisatie(s) en/of experten. De driedaagse uitstap naar Brussel waarin ze in gesprek gaan met ervaringsdeskundigen, sociale organisaties, een lagere school zorgt dat het project doorleefd en ervaren wordt waardoor hun blik opnieuw en nog ruimer wordt. Uiteindelijk eindigen ze met een zelf georganiseerd evenement voor hun medeleerlingen, leerkrachten en hun dichte omgeving (ouders en familie) alsook externen.
Centraal staat het zelfgekozen thema dat ze zelf uitwerken binnen het festival: een visuele installatie en een ervaringsactiviteit, een infomoment en andere (zelfgekozen) randactiviteiten die kaderen binnen hun festival en burgerschap. Hierbij wordt de ondersteuning van de externe partners alsook kunstenaars ingezet. De leerlingen zijn finale verantwoordelijken van wat er wordt gebracht en hun engagement, verantwoordelijkheidszin en invloed staan hierbij centraal.
We willen leerlingen en jongeren die in het leven staan. Er zijn voor elkaar, maar ook hun aandeel en invloed inzien én aanvoelen in de samenleving. We beogen een attitude die kritisch is en een open houding. Het festival en het voortraject is de weg naar die attitude. Hiervoor vergaren ze niet alleen kennis uit literatuur, maar ook uit de praktijk zoals gesprekken en bezoeken. Als resultaat kan je zeggen dat dit het festival is, maar dat is voor ons niet het hoofddoel. Hoe de leerlingen zich bewegen binnen de thema’s, is voor ons van belang. Het leren in vraag stellen en verschillende standpunten te verkennen én begrijpen. Ze verruimen hun blik, maar helpen vooral ook die van elkaar te verbreden. Ze ervaren de burgerschapsthema’s aan den lijve en stappen in de samenleving. We hopen dat deze attitude naar de toekomst toe verder blijft ontwikkelen. Dat resultaat brengt soms hoe klein ook veel groots teweeg. Heel het traject is van dit idee doordrongen. Daarnaast luisteren wij als leerkrachten naar hen en laten ons oordeel ook naast ons liggen. We zijn authentiek en zijn er voor hen. Enkel vanuit die insteek kunnen we tot een festival rond burgerschap komen die ook het publiek laat meeproeven van dat gevoel. We willen een festival dat gedragen wordt door iedereen: de school, de leerlingen én de leerkrachten. Het festival op zich is het eindstation, maar het proces erachter blijft prioritair: jongeren die naar voor komen en hiervoor ook de ruimte krijgen.
Luisteren naar leerlingen en vooral emancipatorisch werken. Geen top-down aanpak. Wel geven we hen momenten om te dompelen binnen thema’s en bieden hen informatie aan. Maar het is daarna aan hen. Wat zien zij, wat willen zij te weten komen,…hen de kans geven hun eigen ideeën, vragen en zelfs vooroordelen naar voor te dragen. Bied hen hier de nodige veiligheid toe. Hen leren zaken in vraag stellen of verschillende invalshoeken bekijken en standpunten innemen vraagt tijd. Gun hen deze. Geef tijd en ruimte om dit te doen.
Wat wij vooral belangrijk vinden, is het werken in team. Ook als leerkracht is dit een meerwaarde: elkaars ideeën, standpunten, feedback en ondersteuning.
Dergelijk project of manier van werken vraagt de nodige durf te springen in het onbekende. Het vraagt soms om de teugels wat los te laten. Niet evident als leerkracht, maar een grote meerwaarde. Laat leerlingen bepalen wat aan bod kan komen in hun zelfgekozen thema. De leerkracht als ondersteuner in plaats van als leider. Coachen. Ga in dialoog met leerlingen, luister naar hen en doorleef daarbij het vertrouwen die je in hen hebt.
De leerlingen maken zelf het materiaal dat ze nodig hebben om hun thema op het festival uit te werken. De leerlingen voorzien dus zelf in het materiaal. Daarnaast maken de leerlingen ook gebruik van de samenwerking met de externe kunstenaars. Kunstenares Emilie Lauwers bijvoorbeeld hielp mee bij het uitdenken en uitwerken van verschillende thema’s. Ze tekende de ontwerpen in samenspraak met de leerlingen. De leerlingen voerden uit. Haar creaties kan je zien op haar website www.emilielauwers.be .
De samenwerking met de Zusters Hirngespinst en Oogst resulteerde in een persoonlijke conserven blik waarin de leerlingen hun toekomstplannen en vragen over de toekomst konden stoppen. Het blik werd verzegeld en openen ze pas over 30 jaar. Ingeblikt!