Juni 2016: personeelsvergadering. De reacties blijven me bij: verraste en weifelende blikken, sommigen verwonderd, anderen elkaar meewarig aankijkend. Ik hoor het mezelf nog zeggen: in september is het zover; Lisa, Sofie en Bea gaan co-teachen in 1B!
Het roer omgooien… Ik had alle stappen van het veranderingsproces slaafs en nauwkeurig gevolgd. Grote denkers hebben daar immers bibliotheken over vol geschreven. Zorg voor, draagkracht, ga niet te snel, denk mee, geef voldoende informatie, zorg voor betrokkenheid, … En toch bleek het moment waarop we effectief de knoop doorhakten, moeilijk en onverwachts. Gaan we het echt doen? Uit die comfortzone, moet dat nu echt? Ineens leek ‘vroeger’ toch nog beter, ineens was er geen slecht woord te zeggen over ons huidig onderwijs… Het bleek een rouwproces, afscheid nemen hoorde erbij.
We zijn nu een schooljaar verder. We startten met co-teachen in 1B en maken concrete plannen om door te groeien naar flexiklassen met zelfsturende teams in de volledige BSO-richting, het team is mee!
Het bewijst dat de nood aan onderwijsinnovatie groot is. Het enige wat het team nodig had, waren de kleine succesverhalen van die ene klas. Deze 16-koppige groep werkt samen, gaat met rasse schreden vooruit op vlak van spreekvaardigheid en leert van elkaar…
Vernieuwen is voor mij onderdeel van onze core-business, inherent aan onderwijs. Hoe kunnen we, als school, niet mee zijn met de nieuwe technologieën, met de snel evoluerende wereld? We steken al te vaak de kop in het zand en doen te weinig met de globalisering, de dreigende polarisering. Het lijkt me een prioritaire taak van onderwijs context te geven aan die confronterende, maatschappelijke uitdagingen, actief om te gaan met de culturele, intellectuele en sociale diversiteit.
Dát is immers de wereld van onze leerlingen. Waarom kennis blijven overbrengen die zo gemakkelijk op te zoeken is en vermoedelijk snel voorbijgestreefd is of nog niet bestaat? Waarom blijven kloppen op de nagel van ‘ze kunnen het niet, ze doen niets meer, ze zijn lui’, als je goed weet dat dit helemaal niet het geval is buiten de schoolse context?
We moeten terug naar de individuele leerling, naar zijn leer-kracht, zijn kunnen, zijn talenten, zijn uitdagingen in de toekomst, zijn vragen en twijfels, zijn verwachtingen en motivatiefactoren. Dat is innovatie.
De ‘nieuwe’ knowhow is een mix van vaardigheden, beroepscompetenties, functionele kennis en normen en waarden die leerlingen kunnen inzetten op hun eigen niveau, maar ook in een zo breed mogelijke, maatschappelijke en beroepscontext. Ik denk dan aan digitale vaardigheden, aan functionele reken- en taalvaardigheden, aan samenwerkend leren, aan creativiteit, aan teamspirit, aan wereldburgerschapscompetenties, aan culturele en muzische vorming. Maar ook creatief en probleemoplossend denken, kritisch beoordelen van tekst- en beeldmateriaal, leren opkomen voor eigen mening, respect hebben voor die van de anderen, leren argumenteren, verantwoordelijkheid nemen voor het eigen leerproces, ‘goesting’ geven om levenslang te leren, … . Het lijstje is eindeloos, er is nog werk aan de winkel.
Elke leerkracht, ook de leerkracht in opleiding, staat voor nieuwe uitdagingen. Alternatieve evaluatievormen dringen zich op, zo vaak en zo breed mogelijk. Cijfers loslaten, gaan voor individuele portfolio’s, met gerichte feedback die de leerling naar ‘the next level’ brengt. Dat is innovatie.
We hebben niet alleen inhoudelijke vernieuwing nodig, we kunnen ook niet zonder een andere, slimmere onderwijsorganisatie. Er is nood aan nieuwe structuren, waarin de leerkracht de ruimte krijgt om zelf te bepalen welke leerling wat precies nodig heeft en op welke manier. Een organisatievorm op schoolniveau die opnieuw meer autonomie aan de leraar geeft, meer verantwoordelijkheid ook. Werken en leren in zelfsturende teams, vakoverstijgend, dàt is de toekomst.
Sleutelwoorden zijn, volgens mij, nog méér dan teamwork en breed draagvlak, keihard geloven dat het anders moet èn anders kan. Durven, springen, samen oplossingen vinden wanneer problemen zich stellen, vooruit kijken, leren en vooruit gaan.
“Education is the most powerful weapon to change the world”, zei Nelson Mandela. Daarin moeten we opnieuw gaan geloven; in een levende, lerende school. Ik zeg niet dat het gemakkelijk zal zijn, maar ik weet zeker dat het de moeite waard is. Want ja, ook dat is innovatie.