Waarom start je een nieuwe school? Hoe begin je daaraan? En is van nul beginnen de gemakkelijkste weg naar een innovatieve school? Secundaire school De Studio sprong en blikt terug op het eerste schooljaar.
Geen examenstress in De Studio in Oostende. De eerstejaars werken relaxed aan een project of oefeningen wiskunde en Frans. Leraren Kristof en Lore coachen hen tijdens kringen, keuzewerktijd en projecten. “Leraren werken hier standaard met co-teaching en spreken onderling hun uurrooster af”, steekt directeur Lodewijck Jonckheere van wal.
“Een eerstejaars kan als vrij project kiezen om Duits te leren”
Kringen, keuzewerktijd en projecten
De Studio is geen school die iets innovatiefs probeert in de marge van een klassiek lessenrooster. Nee, veel van wat vandaag traditioneel is, gooien ze overboord. “We starten de dag met een kring. Dan debatteren we bijvoorbeeld over gsm-gebruik. Zo komen leerlingen tot regels die niet op verzet stuiten.”
“Vakken als Nederlands, geschiedenis en aardrijkskunde bestaan niet op zich, maar zitten verwerkt in projecten. Wiskunde, Frans en Engels geven we wel nog in aparte lesblokken om de kennis op regelmatige tijdstippen te onderhouden en te automatiseren. We kennen leerplangestuurde, maar ook vrije projecten. Leerlingen komen dan zelf met een onderwerp aan. Zo koos een leerling als project Duits leren.”
“En er is de keuzewerktijd. In die wekelijkse lesblokken verwerken de leerlingen zelfstandig opdrachten voor het projectwerk, Frans, wiskunde … We schipperen constant tussen leraar-en leerlinggestuurd werken.”
“Onze visie indikken vroeg veel tijd”
Nieuwe school starten met een droom
Directeur Lodewijck: “In de gangen van de twee Oostendse lagere methodescholen droomden ouders en leerlingen al langer van een vervolg in het secundair. We hadden moeite met de cultuurverandering bij de overstap. In 2013 vergaderden we voor het eerst en beslisten we: we starten een nieuwe school!”
Visie gebaseerd op onderzoek
Een kerngroep timmerde daarna hard aan een visie. “Ons blad papier stond meteen vol met meer dan 20 punten. Die indikken vroeg veel tijd. Het werd snel duidelijk dat traditionele schoolstructuren ons doel niet konden dienen. Al zijn die vaak herkenbaar en efficiënt. We hebben dus alles losgelaten en hebben het onderwijsonderzoek van vandaag als uitgangspunt genomen.”
“We kregen meteen uren voor een halftijds coördinator”
Nieuwe school starten: geen administratieve heksentoer
Een nieuwe school staat niet per se gelijk aan administratieve rompslomp. “Als nieuwe school moet je je vasthechten aan een onderwijsnet of koepel. De overlap tussen onze visie en het pedagogisch project van het GO! bleek het grootst. Ons verhaal werd er positief onthaald. Meer nog, we kregen onmiddellijk kansen: een gebouw, opstartbudget en uren voor een halftijdse coördinator om alles inhoudelijk voor te bereiden. Hun vertrouwen en ondersteuning bij al het papierwerk, was zeker een succesfactor in ons verhaal.”
Bottom-up groeien
Welke factoren deden de opstart van De Studio nog slagen? “Deze school is bottom-up gegroeid vanuit ouders met een enorme drive. Ze vormen nog altijd ons bestuur. We stopten ook veel energie in de rekrutering van leraren. Resultaat: een dreamteam van vijf super gemotiveerde en flexibele mensen. Samen vertaalden we onze heldere en eenvoudige visie naar beleid rond bijvoorbeeld evaluatie en sancties.”
Moeilijke hordes
De Studio nam al heel wat hordes. Tegen welke botst de nieuwe school nu nog? “De leerplannen zijn opgesteld voor een klassieke vakkenstructuur met lessen van 50 minuten. Vakdoorbrekend werken vergt daardoor heel veel energie van leraren. Ze moeten constant in het oog houden welk leerdoel voor welk vak al aan bod kwam en welk niet.”
Het hele vastebenoemingssysteem ziet Lodewijck ook liever anders: “Op 1 september kunnen er plots mensen deze school binnenkomen die helemaal geen affiniteit met De Studio hebben. We zijn te beperkt in het gericht voeren van een personeelsbeleid.”
Nieuw team
Was beginnen met een schone lei nu de gemakkelijkste manier om innovatief aan de slag te gaan? “Als je pioniert, heb je niks om op terug te vallen. Maar je bent ook vrijer om een nieuw concept te creëren. Bestaande structuren oplappen tot een wezenlijke vernieuwing, blijkt vaak moeilijk. Want je moet ook je team meekrijgen. Met een nieuw team starten is dan uiteraard comfortabel.”
In 4 stappen naar een nieuwe school
Ook een basisschool of secundaire school opstarten? Hoe begin je eraan?
- Start met een pedagogisch project. Die basis geeft richting aan alle volgendestappen. Wat is je visie op leren, onderwijs en opvoeding? Hoe zie je de maatschappelijke opdracht van de school, de rol van leerlingen, ouders en leraren? Hoe wil je de onderwijsdoelen realiseren?
- Zoek antwoorden samen met andere mensen. Samen vormen jullie een vzw die als schoolbestuur de school opstart. Een kwalitatieve locatie vinden is vaak de grootste struikelblok. Er bestaan regels over de afstand tot andere scholen die je moet bewaren.
- Maak een businessplan. Het financieel beheer is een hele kluif voor een startend schoolbestuur. Je eerste subsidies krijg je bijvoorbeeld pas in januari. Bedenk hoe je het eerste halfjaar overbrugt.
- Erkenning door de Vlaamse overheid op zak. Belangrijk! Alleen zo kan je erkende getuigschriften en diploma’s uitreiken. De onderwijsinspectie controleert daarvoor bijvoorbeeld de bewoonbaarheid, veiligheid en hygiëne. En ook je visietekst, schooltaal en leermiddelen worden tegen het licht gehouden. Er zijn ook regels over het minimumaantal leerlingen en afstand tot andere scholen. Je school werkt samen met een CLB en je moet je houden aan bepaalde onderwijstijden en vakantieperiodes.
Dit artikel kwam tot stand in een samenwerking tussen Veranderwijs en Klasse. Klasse is een multimediaal magazine over en voor onderwijs. Gebeten door onderwijsvernieuwing? Ontvang het beste van Klasse in je inbox of neem een abonnement op Klasse Magazine.
