It takes a village to raise a child

Antwerps schepen van Onderwijs Claude Marinower
Foto Claude Marinower

Uitdagingen genoeg voor het onderwijs in Antwerpen op het moment. Denk aan onze capaciteitsnood om elk kind een plaats te bieden. Denk aan het dreigende lerarentekort. Denk aan de noden rond duaal leren. Maar wat is nu de belangrijkste uitdaging? Een kind of jongere, gevormd én met een diploma afzetten op de arbeidsmarkt of het hoger onderwijs. Met A’REA 2020 nemen we het kind bij de hand wanneer het voor het eerst door de schoolpoort wandelt en laten we die hand pas los wanneer het een diploma - welk dan ook - behaald heeft. Dàt lijkt me de belangrijkste taak van het leerplichtonderwijs. Dat is onze maatschappelijke verantwoordelijkheid. Onze opdracht.

Samen tot aan de meet dus, maar wat leren de cijfers ons over het behalen van die meet? Antwerpen doet het behoorlijk slecht in vergelijking met de rest van Vlaanderen. Tegenover het Vlaamse gemiddelde vallen er in Antwerpen dubbel zoveel jongeren uit zonder diploma. Daarenboven zijn er bepaalde Antwerpse wijken waarin de grootstedelijke uitdagingen zich nog scherper stellen dan in andere. Zo zien we op het terrein in bepaalde wijken een hoge concentratie van kinderen die recht hebben op een schooltoelage, kinderen die een laag opgeleide moeder hebben, of waarvan de thuistaal niet Nederlands is. In deze wijken hebben meer kinderen en jongeren schoolse vertraging, jongeren stromen meer door naar het beroeps secundair en deeltijds beroeps secundair onderwijs, en participeren minder aan het hoger onderwijs. Antwerpen Kiel is zo’n wijk. 60% van de leerlingen secundair onderwijs in die wijk heeft schoolse vertraging, 85% van de leerlingen basisonderwijs voldoet aan één of meerdere van de GOK-indicatoren.

Het zijn vaker kinderen uit een zwakker sociaaleconomisch milieu die uitvallen. Kan je dat die kinderen aanrekenen? Neen. Hebben die kinderen minder talenten dan andere kinderen? Neen. Ik kan, wil en zal me daar dan ook niet bij neerleggen. Er mag geen fataliteit bestaan, van geen enkele aard. Onderwijs moet een emancipatiemachine zijn die élk kind, ongeacht zijn afkomst, maximale kansen geeft op een succesvolle schoolcarrière.

Daarom hebben we in 2016 onze schouders gezet onder A’REA 2020. A’REA 2020 is een wijkgericht initiatief van de stad Antwerpen om alle kinderen kansen te bieden op een succesvolle toekomst. In totaal tekenden 17 scholen uit Antwerpen Kiel in op het project, goed voor zo’n 6.000 kinderen en jongeren. Deze scholen zullen dit schooljaar intens samenwerken met meer dan 35 welzijnsorganisaties, vrijetijdsverenigingen en partners in de buurt. Ook de ouders van de kinderen worden intensief betrokken.

Waarvoor staat A’REA 2020? A’REA 2020 rust op zes pijlers.

1. Leertijduitbreiding, de pijler die het meest zichtbaar is voor de leerlingen zelf. We willen naar 6 uur extra leertijd per week op elke school, met een diverse invulling: van STEM tot dans, van tutoraat tot schaken, van voorlezen tot sport en muziek. En we willen alle kinderen de kans geven deel te nemen aan dit brede aanbod en hun talenten te exploreren, zo laagdrempelig mogelijk in de vertrouwde omgeving van de school.

2. Het talentenprofiel. In de wijk werken een heleboel professionals, binnen en buiten de scholen, die allen dezelfde kinderen iets trachten bij te brengen. De talenten ontdekken bij de kinderen en jongeren, en die verder ontwikkelen. Prachtig. Alleen is er geen enkel systeem  waarmee we dit met elkaar kunnen delen. En dat is te gek voor woorden. Daarom ontwikkelen we een talentenprofiel. Zodat én de ouders én de professionals én de jongeren het overzicht hebben van wat ze wél kunnen, wat hun passies en talenten echt zijn, binnen de verschillende leercontexten.

3. Welzijn. We werken aan oplossingen waarbij het welzijnsveld en het onderwijs nog beter kunnen samenwerken. Bij het nieuwe initiatief Netsterk 2020 kunnen Kielse scholen terecht om onder andere moeilijke thuissituaties te signaleren. Netsterk 2020 zorgt voor gerichte doorverwijzing naar gepaste ondersteuning en hulpverlening. Dit moet toelaten om tot achter de voordeur gezinnen voort te helpen. Zodat er extra zuurstof komt voor de leerloopbaan van
de kinderen. Netsterk 2020 is een eerste stap in de goede richting, die lijn moeten we verder uitzetten.

4. Participatie. Zonder ouderbetrokkenheid kunnen we dit project niet realiseren. Dat is de ervaring die scholen ons meegeven. Zonder vroege instroom en hoge participatiegraad van kleuters in de school kunnen we het ook niet. We MOETEN jonge kinderen en hun ouders mee aan boord krijgen. Hier zetten we hoog op in met het project ‘Een goede start’ en KAAP (Nederlandse les voor ouders in de school van hun kind). Participatie versterkt het vertrouwen bij de gezinnen dat we een toekomst bieden die verder reikt dan hun eigen horizon. En dat is iets waar uiteindelijk elke ouder van droomt.

5. Sterke scholen. Een fundamentele pijler. Scholen zijn en blijven de spil van dit project. Ze moeten sterk genoeg zijn om - samen met sterke partners - de uitdaging te blijven aangaan en het beste uit elk kind te halen. Een kwaliteitsvol zorg- en taalbeleid zijn daar onderdeel van, maar evenzeer het hanteren van de growth mindset: het geloof dat alle kinderen kunnen groeien.

6. Meten. Een gevoelige, dat besef ik. De stad Antwerpen spendeert jaarlijks één miljoen euro aan dit project. We moeten nagaan of dit tot de beoogde resultaten leidt. Zo niet, moeten we bijsturen. We gaan dus meten. We gaan de onderwijsdata opvolgen en bijkomende informatie verzamelen via bevragingen. Niet om scholen tegen elkaar uit te spelen, wel om te monitoren of dit gehele project een oplossing biedt aan de onderwijsuitdagingen in de wijk.

Een veelomvattend project als dit moet met de tijd groeien. We zitten nu in de opstartfase, we staan aan het prille begin. We willen snel meegroeien met de jongeren en al onze pijlers even krachtig maken. We zijn voortvarend vertrokken afgelopen voorjaar. Het enthousiasme bij de scholen, de partners en in de wijk was toen reeds voelbaar. Nu staan we voor ons eerste volledige schooljaar, en we breiden de acties verder uit. Het doet me zeer veel deugd te zien dat het enthousiasme alleen maar is gegroeid.

“It takes a village to raise a child”. Het wordt vaak gezegd, maar ook echt gedaan? Wel, wij zijn het in Antwerpen effectief aan het waarmaken…